Tàng thư nghìn năm tuổi đang mất dần bị mối xông.

Kho tri thức khổng lồ của người Chăm tại Ninh Thuận đang bị mối mọt xông, bị nước mưa làm mục nát, không còn khả năng cứu vãn. Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm đã chụp 4.000 tấm phim (tương đương với 150 cuốn thư tịch) với hy vọng lưu giữ phần nào, nhưng đành bất lực bởi không có tiền rửa ảnh.

Nhận xét về giá trị của những cuốn thư tịch cổ, ông Trương Hiến Mai, Giám đốc Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm Ninh Thuận, nói: "Có lẽ trên thế giới này không ở quốc gia nào, dân tộc nào như người Chăm còn lưu giữa nhiều tàng thư cổ được khắc ghi trên cỏ cây thô sơ lại phong phú đến bất ngờ như vậy". Đó là khối tri thức khổng lồ về phương pháp tính lịch, y học, kỹ thuật, nghệ thuật, lịch sử, tín ngưỡng dân gian, tiểu sử hệ thống thần linh, nội dung và ý nghĩa các lễ hội cổ xưa, thánh ca, những bài ca tẩy sạch tâm hồn, trường ca, gia huấn ca, ca dao, tục ngữ, thơ ca, truyện cổ, âm nhạc...

Ông Sử Văn Ngọc, Trung tâm Nghiên cứu văn hóa Chăm, cho biết thêm dường như vào làng Chăm nào trong số 23 làng Chăm ở Ninh Thuận đều đụng tàng thư cổ. Không ít người, như ông Hải Thanh ở làng Phước Lập, xã Phước Nam, huyện Ninh Phước, lưu giữ cả 3 hòm thư tịch (tất cả đều bằng chữ cổ Sanskrit), với ít nhất 45 cuốn (xếp trong sấp và lấy hai miếng gỗ kẹp lại).

Thời Pháp, Mỹ, dân làng có thể bỏ nhiều của cải để chạy giặc, nhưng với những tàng thư cổ thì luôn mang theo. Bởi họ coi những di vật được truyền từ đời này sang khác đó là ân huệ của thánh hiền nên rất trân trọng. Thế nhưng dù cố gắng giữ gìn như thế nào, tàng thư vẫn rơi rụng theo thời gian. Nhà nghiên cứu Sử Văn Ngọc kể: "Tôi từng đau xót khi nhìn thấy một hòm thư tịch cổ, khi mở ra là cả một ổ chuột. Tàng thư trở thành chỗ ở của chuột, mồi của mối và sự đe dọa của nước mưa (vì chúng thường được treo trên vách nhà, mà nhà tranh thường hay dột)".

Có đến 78-80% tàng thư cổ đã được bà con người Chăm thả xuống các dòng sông Quao, Dinh, Cái, Lu khi họ không còn năng lực để giữ gìn. Để bảo tồn những di vật quý giá này, Trung tâm nghiên cứu văn hóa Chăm đã chụp hơn 4.000 tấm phim ghi lại nội dung của 150 cuốn thư tịch cổ, nhưng hiện vẫn chưa có tiền để rửa ảnh để đem dịch thuật, chuyển ngữ và in thành sách. Đống phim ảnh kia hiện đứng trước nguy cơ ẩm mốc.

(Theo Tuổi Trẻ)

Tàng thư nghìn năm tuổi đang mất dần.